Augustus is weer dé maand om ‘vallende sterren’ te tellen. De populaire Perseïden maken dan weer hun entree aan de nachtelijke sterrenhemel. De jaarlijks terugkerende meteorenzwerm is dit jaar in de nacht van 12-13 augustus 2021 aantrekkelijk om te bekijken, omdat de maan nauwelijks stoort.
Elk jaar in de week rond 12-13 augustus kun je meteoren (‘vallende sterren’) zien van de Perseïdenzwerm. De maanfase is dit jaar erg gunstig (het is nieuwe maan op 8 augustus) en dat betekend dat de doorgaans gunstige uren voor meteoorwaarnemers na middernacht minder storend licht van de maan krijgen. De brede piek van deze meteorenzwerm wordt volgens IMO, de internationale organisatie voor Meteoorwaarnemers, verwacht tussen 16:00 uur Nederlandse tijd op donderdag 12 augustus en 05:00 uur op vrijdag 13 augustus. Dat maakt de nacht van donderdag 12 augustus op 13 augustus dus het meeste geschikte moment om te kijken.
Na 22:30 uur, zodra het donker wordt, kun je al beginnen met kijken. Het aantal meteoren neemt toe naarmate het sterrenbeeld Perseus hoger aan de hemel klimt. In dit sterrenbeeld ligt namelijk de plek waaruit de meteoren wegschieten (de ‘radiant’) met een snelheid van zo’n 60 km/s. Het grootste aantal zie je in de vroege uurtjes op vrijdagochtend. Ook de dagen ervoor en erna kun je meer meteoren zien dan gebruikelijk. Met gunstig zomerweer zijn deze avonden en nachten daarom ook erg aantrekkelijk om te gaan kijken, mits het natuurlijk onbewolkt is.
Of dit jaar het beste jaar is in 24 jaar tijd valt te betwijfelen, aangezien het kijksucces in Nederland sterk van het weer afhangt. Er wordt verder geen noemenswaardige uitbarsting verwacht, zoals in 2016, toen de aarde door dichtere delen van de meteorenzwerm bewoog. Toch zijn de Perseïden in 2021 aantrekkelijk om naar te gaan kijken, want de maan stoort nauwelijks. Dat maakt de waarneemomstandigheden wat gunstiger dan in voorgaande jaren.
Een prachtige foto van een Perseïde gemaakt bij de Dwingeloo Radiotelescoop in Drenthe. Deze foto werd gemaakt door Chen Xie.
In het kort: wat staat er te gebeuren?
Augustus is sinds jaar en dag dé maand om naar meteoren te kijken. Dit lichtfenomeen ontstaat hoog in onze atmosfeer als kleine stofdeeltjes uit het stofspoor van de komeet 109P/Swift-Tuttle in grote aantallen de atmosfeer van de aarde binnenvliegen en oplichten. Aangezien het er veel zijn, lijken ze vanuit het sterrenbeeld Perseus in alle richtingen weg te schieten. Hierdoor noemen sterrenkundigen deze meteorenzwerm de Perseïden. De meteorenzwerm heeft een brede piek, dus er is een ruime periode waarin je veel meteoren kunt waarnemen. Vooral op de late avond en nacht van 11-12, 12-13 en 13-14 augustus zie je de meeste meteoren aan de sterrenhemel, doordat de aarde dan het stoffigste deel van het komeetspoor doorkruist. Blijf met lekker weer dus wat langer buiten en kijk vooral na middernacht om de meeste meteoren te zien.
Kijktips
Meteorenkijken is erg makkelijk omdat je er geen speciale apparatuur voor nodig hebt. Kleed je wel warm aan of neem een deken mee, zoek een geschikte donkere plek en kijk (met pauzes) een uur of langer omhoog. Aangezien meteoren overal aan de hemel verschijnen, hoef je dus niet in een specifieke richting te kijken om iets van de activiteit van de Perseïden te bespeuren. Vanwege de storende invloed van de maan is het goed om in een andere richting te kijken, waar de hemel donkerder is. Je kunt natuurlijk ook op andere manieren deze meteoren waarnemen en vastleggen. Onderaan dit artikel vind je daarom een aantal bruikbare waarneemtips.
Wat moet je verder weten van de Perseïden in 2021?
De Perseïdenzwerm is een van de actiefste meteorenzwermen van het jaar. Dankzij de (doorgaans) aangename weersomstandigheden midden in de vakantieperiode en het grote aantal meteoren dat je per uur kunt zien, is deze zwerm voor veel mensen een buitenkans om naar meteoren te kijken. De maximale activiteit van de Perseïden ligt onder perfecte, gestandaardiseerde omstandigheden rond de 110 meteoren per uur. Dat is de actuele waarde die je in veel tabellen en lijstjes tegenkomt. Zoveel meteoren zie je er echter nooit. Het aantal meteoren dat je kunt zien, wordt namelijk bepaald door drie dingen: het tijdstip waarop je kijkt, de mate van duisternis (of: lichtvervuiling) en het deel van de sterrenhemel dat je kunt zien.
Ga allereerst op het juiste tijdstip naar buiten, want dat bepaalt hoe actief de zwerm is en hoe hoog de radiant (het punt waaruit de meteoren in het sterrenbeeld Perseus ontspringen) aan de hemel staat. Net na zonsondergang op 12 augustus staat de radiant nog laag boven de horizon en je ziet daardoor vrij weinig meteoren. Het aantal loopt op naarmate de avond en nacht naar dinsdag 13 augustus vordert en het sterrenbeeld Perseus hoger aan de hemel klimt. De periode waarin de meeste Perseïden per uur zichtbaar zijn, ligt daarom tussen middernacht en zonsopkomst.
Trek je erop uit en wil je de beste kans hebben om veel meteoren te zien? Zoek dan vooral een donkere plek met zo min mogelijk omgevingslicht om naar de Perseïden te kijken; hoe donkerder hoe beter. Probeer ook een plek uit te kiezen waar je zoveel mogelijk van de sterrenhemel boven je ziet, zonder hinder van hoge bomen, gebouwen of bewolking, zodat er naar verhouding ook meer meteoren zichtbaar zijn.
Welke factoren hebben invloed op het aantal meteoren dat je ziet? Drie zijn het belangrijkste. Het tijdstip waarop je kijkt bepaalt de hoogte van de radiant en daarmee het aantal meteoren dat je per uur ziet. De duisternis, of beter gezegd de mate van lichtvervuiling, én de hoeveelheid vrij zicht (‘hemelzichtbaarheid’) bepalen samen hoeveel er van het aantal zichtbare meteoren wegvallen.
Waarnemers in Nederland kunnen dankzij de zwermactiviteit van de Perseïden later in de nacht tussen de 30-45 meteoren per uur zien. Bedenk wel dat het aantal meteoren voor waarnemers in verschillende delen van Nederland zal verschillen en dat het vooral in en rond de grote steden veel lager kan uitvallen als gevolg van de lichtvervuiling en een beperkter zicht op de sterrenhemel. Bereid je dus goed voor en houd rekening met onze drie tips: tijdstip, duisternis en vrij zicht op de sterrenhemel.
Weersomstandigheden
De vooruitzichten zijn momenteel gunstig. Wat als de weersomstandigheden tijdens de maximumnacht (donderdag 12 op vrijdag 13 augustus) onverhoopt tegenvallen? Geen nood, houd de weersverwachtingen de dagen voor het maximum goed in de gaten en probeer in de nachten vóór en ná de maximumnacht ook naar boven te kijken, al zijn er dan wel een stuk minder meteoren zichtbaar. Ook in de nachten van 11-12 en 13-14 augustus heb je dus goede kansen om Perseïden te zien. De kans op bewolking (of de opklaringen) kun je in de gaten houden met de ‘wolkenverwachting’ van MeteoCiel. Bedenk wel dat je door een gat in het wolkendek veel minder meteoren ziet dan bij een volledige onbewolkte hemel, dus je zult dan wat meer geduld moeten hebben om enkele Perseïden te kunnen zien.
LINKS NAAR MEER ACHTERGRONDINFORMATIE:
- Hoeveel meteoren kun je écht zien?
- Top 5 waarneemtips voor visuele waarnemers
- Volg onze fototips en maak prachtige foto’s van meteoren
- Teken je waargenomen meteoren in op een speciale sterrenkaart
- Ontdek meer waarneemtechnieken om meteoren vast te leggen
Orgineel gepubliceerd op 5 augustus. Laatste update: 12 augustus 2021 08:30 uur.