De zomer van 2018 blijkt een topzomer te zijn voor sterrenliefhebbers. In de maand juli keken we in Nederland massaal naar de maansverduistering, terwijl in augustus de populaire Perseïden weer hun entree maken aan de sterrenhemel. De jaarlijks terugkerende meteorenzwerm is dit jaar in de nacht van 12-13 augustus extra goed te zien omdat de maan dan juist afwezig is.
Op 27 juli was een totale maansverduistering zichtbaar in grote delen van Nederland. Diezelfde maan is ruim twee weken later, in de week van 12-13 augustus, afgenomen tot een dunne sikkel die vroeg op de avond ondergaat. Ideaal, want in de nacht van zondag op maandag verschijnen er ook veel meteoren (‘vallende sterren’) aan de sterrenhemel. Hierdoor kunnen de Perseïden dit jaar erg gunstig uitpakken voor wie ’s nachts naar de hemel tuurt. De enige spelbreker kan het weer zijn.
In het kort: wat staat er te gebeuren?
Augustus is sinds jaar en dag dé maand om naar meteoren te kijken. Dit lichtfenomeen ontstaat hoog in onze atmosfeer als kleine stofdeeltjes uit het stofspoor van de komeet 109P/Swift-Tuttle in grote aantallen de atmosfeer van de aarde binnenvliegen en oplichten. Aangezien het er veel zijn, lijken ze vanuit het sterrenbeeld Perseus in alle richtingen weg te schieten. Hierdoor noemen sterrenkundigen deze meteorenzwerm de Perseïden. In de late avond en nacht van 12 op 13 augustus zie je de meeste meteoren aan de sterrenhemel doordat de aarde dan het stoffigste deel van het komeetspoor doorkruist. “Dit jaar lijkt het bovendien een goede zomer te worden om naar de Perseïden te kijken, aangezien de maan niet stoort”, legt Joost Hartman uit, voorzitter van de landelijke Werkgroep Meteoren. De dunne maansikkel gaat al vroeg op de avond onder, waardoor het maanlicht de meteoren niet meer overstraalt. En dat is lang niet elk jaar het geval. Hartman: “Blijf met lekker weer dus wat langer buiten en kijk na middernacht om de meeste meteoren te zien”.
Kijktips
Meteorenkijken is erg makkelijk omdat je er geen speciale apparatuur voor nodig hebt. Kleed je wel warm aan of neem een deken mee, zoek een geschikte donkere plek en kijk (met pauzes) een uur of langer omhoog. Aangezien meteoren overal aan de hemel verschijnen, hoef je dus niet in een specifieke richting te kijken om iets van de activiteit van de Perseïden te bespeuren. Je kunt natuurlijk ook op andere manieren deze meteoren waarnemen. Onderaan dit artikel vind je een aantal links naar bruikbare tips.
Blijf ook online op de hoogte van de Perseïden en volg ons op sociale media. Vergeet niet om op maandagochtend 13 augustus je mooiste foto’s te delen op Twitter en Instagram. Tag in je bericht de Werkgroep Meteoren en vermeld daarbij ook de hashtag #meteorenmaandag.
Wat moet je verder weten van de Perseïden in 2018?
De Perseïdenzwerm is een van de actiefste meteorenzwermen van het jaar. Dankzij de (doorgaans) aangename weersomstandigheden midden in de vakantieperiode en het grote aantal meteoren dat je per uur kunt zien, is deze zwerm voor veel mensen een buitenkans om naar meteoren te kijken. De maximale activiteit van de Perseïden ligt onder perfecte, gestandaardiseerde omstandigheden rond de 100 meteoren per uur. Dat is de waarde die je in veel tabellen en lijstjes tegenkomt. Zoveel zie je er echter nooit. Het aantal meteoren dat je kunt zien, wordt namelijk bepaald door drie dingen: het tijdstip waarop je kijkt, de mate van duisternis (of: lichtvervuiling) en het aandeel van de sterrenhemel dat je kunt zien.
Ga allereerst op het juiste tijdstip naar buiten, want dat bepaalt hoe actief de zwerm is en hoe hoog de radiant (het punt waaruit de meteoren in het sterrenbeeld Perseus ontspringen) aan de hemel staat. Net na zonsondergang op 12 augustus staat de radiant nog laag boven de horizon en je ziet daardoor vrij weinig meteoren. Het aantal loopt op naarmate de avond en nacht naar maandag 13 augustus vordert en het sterrenbeeld Perseus hoger aan de hemel klimt. De geringe maanfase en het vroege tijdstip waarop de maan ondergaat, zorgen voor goede waarneemomstandigheden gedurende de avond en nacht. De periode waarin de meeste Perseïden per uur zichtbaar zijn, ligt tussen middernacht en zonsopkomst.
Trek je erop uit en wil je de beste kans hebben om veel meteoren te zien? Zoek dan vooral een donkere plek met zo min mogelijk omgevingslicht om naar de Perseïden te kijken; hoe donkerder hoe beter. Probeer ook een plek uit te kiezen waar je zoveel mogelijk van de sterrenhemel boven je ziet, zonder hinder van hoge bomen, gebouwen of bewolking, zodat er naar verhouding ook meer meteoren zichtbaar zijn.
Welke factoren hebben invloed op het aantal meteoren dat je ziet? Drie zijn het belangrijkste. Het tijdstip waarop je kijkt bepaalt de hoogte van de radiant en daarmee het aantal meteoren dat je per uur ziet. De duisternis, of beter gezegd de mate van lichtvervuiling, én de hoeveelheid vrij zicht (‘hemelzichtbaarheid’) bepalen samen hoeveel er van het aantal zichtbare meteoren wegvallen.
Waarnemers in Nederland kunnen dankzij de zwermactiviteit van de Perseïden tussen de 30-60 meteoren per uur zien. Bedenk wel dat het aantal meteoren voor waarnemers in verschillende delen van Nederland kan verschillen en dat het vooral in en rond de grote steden lager kan uitvallen, als gevolg van de lichtvervuiling en een beperkter zicht op de sterrenhemel. Bereid je dus goed voor en houd rekening met onze drie tips: tijdstip, duisternis en vrij zicht op de sterrenhemel.
Weersomstandigheden
Momenteel (d.d. 8 augustus) ziet het weer voor het weekend van de Perseïden er in de verwachtingen wat wisselvalliger uit dan dat van de afgelopen zomeravonden. Wat als de weersomstandigheden onverhoopt tegenvallen? Geen nood, probeer dan in de nachten vóór en ná de maximumnacht naar boven te kijken, al zijn er dan wel een stuk minder meteoren. Tijdens de maximumnacht zelf (12 op 13 augustus) kun je de bewolking bijvoorbeeld in de gaten houden met de ‘wolkenverwachting’ van MeteoCiel. Bedenk dat je door een gat in het wolkendek veel minder meteoren ziet dan bij een volledige onbewolkte hemel, dus je zult dan wat meer geduld moeten hebben om enkele Perseïden te kunnen zien.
Bestel onze folder
De folder van de Werkgroep Meteoren.
Ga je met jouw vereniging of club actief meteoorwaarnemen of organiseer je een evenement rond de Perseïden? Dan horen wij graag van jouw ervaringen! Wil je voor jouw meteorenevenement meer informatie hebben om uit te delen? Bestel dan vrijblijvend per email een aantal exemplaren van de informatiefolder van de Werkgroep Meteoren die we je kosteloos toesturen.
LINKS NAAR MEER ACHTERGRONDINFORMATIE:
- Hoeveel meteoren kun je écht zien?
- Top 5 waarneemtips voor visuele waarnemers
- Volg onze fototips en maak prachtige foto’s van meteoren
- Teken je waargenomen meteoren in op een speciale sterrenkaart
- Ontdek meer waarneemtechnieken om meteoren vast te leggen
- Een nieuwe folder met informatie: bestel gratis exemplaren
Laatste update: 8 augustus 10:00 uur.