Op vrijdagavond omstreeks 21:30 verscheen in de vroege schemering een heldere vuurbol boven Nederland. Ruim 500 mensen maakten tot nu toe melding van het fenomeen bij het vuurbolmeldpunt. Opmerkelijk was dat de vuurbol gepaard ging met supersonische knallen. Deskundigen van de Werkgroep Meteoren doen onderzoek naar het fenomeen.
Ooggetuigen maakten op grote schaal melding van de vuurbol via het vuurbolmeldpunt. Van de 500 binnengekomen meldingen kwam het overgrote deel via de landelijke Werkgroep Meteoren (n=379). Ook kwamen er meldingen uit België en Duitsland. Enkele tientallen waarnemers maakte ook melding van het uiteenvallen (fragmentatie) van de vuurbol. Op basis van een deel van de waarnemingen is er vroeg in de nacht al een eerste analyse gemaakt van het voorlopige traject. Alle online meldingen zijn ook automatisch verwerkt, waarvan het resultaat hieronder te zien is. Enig voorbehoud is dat voor dit grondpad de waarnemingen nog niet zijn gefilterd.
Een automatisch gegenereerde kaart op basis van 341 waarnemingen die zijn gemeld via het vuurbolmeldpunt van IMO. Op deze ‘hittekaart’ zijn de rode kleuren de gebieden met de meeste waarnemers. Enig voorbehoud is dat voor dit grondpad de waarnemingen nog niet zijn gefilterd.
Oproep: deel camerabeelden
Door de vroege verschijning van de vuurbol waren de cameranetwerken in Nederland nog niet actief. Het hele luchtruim is weliswaar afgedekt, maar er is een bepaalde mate van duisternis nodig om fenomenen vast te leggen. Rond 21.30 was het te licht. Zodoende roepen we het publiek op om camerabeelden in te sturen naar de Werkgroep Meteoren (info@werkgroepmeteoren.nl). Nieuwe beelden kunnen bijdragen aan een betere berekening van het lichtspoor. Dat kunnen foto’s en video’s, maar ook dashcambeelden zijn. Inmiddels lijken ook de eerste filmbeelden van de vuurbol van vrijdagavond te zijn opgedoken.
Achter de schermen hebben de deskundigen van de Werkgroep Meteoren nauw contact met andere meteoorexperts in Nederland en onderzoekers verbonden aan Naturalis en aan de universiteit. Gezamenlijk proberen ze de omstandigheden van de vuurbol in meer detail te reconstrueren.
Supersonische knallen en infrageluid
Veel mensen die de vuurbal zagen, maakten ook melding van geluiden zoals doffe knallen. Dergelijk geluid is hoorbaar wanneer een object door de geluidsbarrière gaat, het zijn supersonische knallen (‘sonic booms‘). De onderstaande kaart geeft een overzicht waarbinnen de geluidswaarnemingen zijn gedaan door ooggetuigen. Ook bij andere meldpunten kwamen meldingen van het geluid binnen. Extra opvallend is dat dit de eerste na-oorlogse vuurbol is waarbij er op grote schaal supersonische knallen door het land werden gehoord. De laatste keer dat dit gebeurde was in 1843, toen nabij Utrecht een grote meteoriet insloeg.
Via de Werkgroep Meteoren wordt er ook met een amateur-infrageluidstation waarnemingen gedaan. Infrageluid is het voor de mens onhoorbaar geluid dat vaak gepaard gaat met explosies en supersonische knallen. Het team achter dit station heeft geen detectie van de vuurbol, maar dat is anders bij het meetnetwerk van het KNMI. Prof. Läslo Evers meldt ons dat “er infrageluidssignalen zijn gemeten van deze vuurbol. Het sterkst op instrumenten op vliegbasis Deelen en afnemend in sterkte naar het westen in onder andere De Bilt en Cabauw. Dit duidt op een bron boven oostelijk NL, wat volgens mij conform de visuele waarnemingen is“.
Detailkaart waarop de groene ovaal het gebied omlijnt waarbinnen ooggetuigen geluiden hebben waargenomen en dit hebben aangegeven via het vuurbolmeldpunt. De rode kleuren geven de waarneemdichtheid weer van alle waarnemers. Binnen het omlijnde gebied waren er zo’n 40 meldingen van geluid.
Meteorieten
Het lichtfenomeen noemen we de meteoor of, zoals nu in zeer heldere gevallen, vuurbol. Op sociale media werd veel melding gemaakt dat mensen een ‘meteoriet’ zagen, waar dus het fenomeen van de vuurbol werd bedoeld. Als het object dat de vuurbol produceerde niet helemaal is opgebrand, bestaat de kans dat er restanten zijn ingeslagen. Dat noemen we meteorieten, waarvan er in de afgelopen 200 jaar slechts 6 zijn gevallen in Nederland. Op dit moment zijn er geen meldingen bij het landelijke meteorietenmeldpunt binnengekomen. Het meldpunt werkt nauw samen met experts van onderzoeksinstelling Naturalis.
Van wat er dusver bekend is over de daglichtvuurbol van 28 juni j.l., moeten vooral inwoners in de noordwestkop van Overijssel alert zijn voor bijzondere stenen. Wat maakt een steen in onze ogen “bijzonder“? Lees alles in onze determinatiehulp en neem bij twijfel contact op met de experts van het landelijke meteorietenmeldpunt.
Op basis van de ooggetuigenverslagen ontvangen via het vuurbolmeldpunt, maakt meteoorwaarnemer Marco Langbroek ook een kaart van de mogelijke eindpunt van de vuurbol. Zonder beschikbaar beeldmateriaal is de onzekerheid van deze zone nog groot en daarom zijn we op zoek naar aanvullend beeldmateriaal om de berekeningen te verfijnen. Kaart: Marco Langbroek
Meer weten?
- Meld een vuurbol
- Vuurbol verschenen op vrijdag 28 juni 2019 rond 21.30 uur
- Voorlopig traject vuurbol 28 juni 2019
- Resultaten van de automatische verwerking van ooggetuigenverslagen
- Meteoriet of niet? Volg de checklist
- Naamgeving van fenomenen, zoals meteoor, meteoriet.
Gepubliceerd: 29 juni 8:23. Laatste update: 1 juli 19:45