In het prille begin van ieder jaar, rond 3-4 januari, zijn altijd de Boötiden -of in het Engels de Quadrantids- te zien. Samen met de Perseïden in augustus en Geminiden in december vormen ze de drie grote zwermen. Toch ontsnappen juist deze vaak aan onze aandacht. De feestdagen zijn nog maar net voorbij, het weer is doorgaans slecht en het maximum duurt met zo’n 4-6 uur maar kort en kan gemakkelijk worden gemist. Felix Bettonvil blikt terug op zijn waarnemingen van de Boötiden.
Voor het jaar 2023 zou qua het maanstanden geen bijzonder goed jaar worden, met een maan die slechts drie dagen voor volle maan zou zijn. Toch waren er een paar omstandigheden die positief waren: het allerlaatste stukje van de nacht zou de maan heel laag zijn of zelfs onder zijn, precies op het tijdstip dat de radiant van de Boötiden op zijn hoogst gerezen is en ook op het tijdstip dat het berekende maximum van de Boötiden zou plaatsvinden. Reden voor IMO om waarnemers op te roepen waarnemingen te doen voor verbeteren van de modelparameters van deze moeilijk begrepen zwerm.
Ik was dit jaar op vakantie op La Palma wat een mooie kans bood de Boötiden te observeren. Hoewel het weer in de kerstperiode beslist aangenaam was, was dat de twee dagen voor het maximum niet het geval, met veel regen, veel wolken en hoge vochtigheid.
De hoop is altijd dat de top van het eiland boven de wolken uitstijgt, maar dat was ook niet het geval, en ook de week ervoor was het even slecht geweest wat zelfs sneeuw had gebracht. De voorspellingen lieten zien dat in de maximumnacht 3/4 januari op de top regen plaats zou maken voor nevel. Die voorspellingen voor de top vertrouw ik nooit honderd procent en vermoedde dat er een reële kans was dat de nacht helder zou zijn: doorgaans zakken de wolken immers na zonsondergang. Ik besloot de voorspellingen en diverse webcams op 3 januari goed in te gaten te houden, en indien het opklaarde de 1-uur durende bergrit naar boven te maken. En indien het niet verbeterde, dan maar beneden aan de kust te blijven en te hopen op een opklaring.
Het werd het eerste! Rond 18h lokale tijd begon de top open te trekken, ik snel pakte al mijn spullen voor een visuele waarneemsessie, inclusief warme kleding, en reed naar boven. Beneden nog steeds regen, onderweg naar boven gevolgd door harde regen en mist. Eenmaal boven bleek het opentrekken waarheid, alle telescoopkoepels van de Roque de los Muchachos sterrenwacht ‘dreven’ prachtig op een wit wolkendek, de hoogste toppen dreigend oplichtend in de felle maangloed.
Daarna tijd voor een paar uurtjes slaap, en om 04h UTC installeerde ik me voor een visuele sessie die zou duren van 04:45 tot 06:50. Het was aangenaam waarneemweer zonder wind. De maan stoorde in het begin nog flink, waarschijnlijk mede door de nog hoge luchtvochtigheid. Grensmagnituden begonnen bij 5.7 die langzaam opklommen naar boven 6. Een fantastische ervaring was toen de maan echt onderging. Als een lichtschakelaar die uit ging klom de grensmagnitude razendsnel tot 6.9 met zelfs een uitschieter naar 7.0. De sterrenhemel was prachtig, en ook het zichtbaar worden van het zodiakaal licht en daarna de schemering.
Het aantal Boötiden was niet exceptioneel: in totaal zag ik 79 meteoren waarvan 54 Boötiden. IMO meldt ook op basis van andere waarnemingen een voorlopige ZHR van 42, wat aan de lage kant is voor deze zwerm. Een handvol was helder met de helderste -3, de hoofdmoot echter zwakker met een helderheid van +3. Over tien minuten perioden werd maximaal bijna 1 Boötide per minuut geteld. Naast Bootiden waren er ook enkele Comae Berenicide te zien (8 over de hele nacht) en een enkele anti-helion.
Ondanks dat de activiteit beperkt was, was het een leuke, niet te vergeten nacht!